Technologische ontwikkelingen vragen continue scholing, alleen komt het nog niet van de grond. Hoe komt dat? De eerste grote oorzaak is dat bij- en omscholing geld kost. Veel mensen hebben dat geld niet. Als we de acute arbeidsmarkttekorten van vandaag en morgen willen oplossen, dan zal de overheid dus fors moeten investeren in een leven lang leren.
Stel nu eens dat we alle hbo-afgestudeerden een extra studiejaar (zestig studiepunten) zouden toekennen. Bij 100.000 afgestudeerden per jaar en een prijs per student van €7.000 per jaar zou dat structureel ruwweg €700 mln per jaar kosten. Dat is veel geld. Maar de samenleving krijgt er ook iets voor terug. Het zorgt ervoor dat veel mensen hun weg blijven vinden naar een fatsoenlijke plek op de arbeidsmarkt. Als de economie hierdoor wat groeit, kunnen deze investeringen worden terugverdiend.
Investeren in leven lang leren heeft nog een ander maatschappelijk voordeel. Het geeft de overheid een middel tot gericht arbeidsmarktbeleid. Voor sectoren met arbeidstekorten, zoals zorg en techniek, kunnen extra voorzieningen en financiering beschikbaar worden gesteld.
Maar het is niet alleen een kwestie van geld, ook van tijd. Tijd die volwassenen met een huis, hond en hypotheek vaak niet hebben. Daarom is het belangrijk dat het onderwijs flexibel is ingericht qua doel, tempo en planning. Kleinere stukjes opleiding zouden ook in aanmerking moeten komen voor overheidsfinanciering. Nu geldt dat alleen nog voor opleidingen van meerdere jaren die leiden tot een diploma. Dit beperkt hogescholen enorm in de aantrekkelijkheid van hun deeltijdonderwijs.
Dapper
Maar zelfs als je dit allemaal goed zou regelen, dan moeten we er ook voor zorgen dat mensen onder ogen gaan zien dat de wereld verandert. Ik hoor geregeld van werknemers: ‘Ik kan mij niet motiveren voor een vervolgstap die ik niet ken.’ Onbekend maakt onbemind. Er ligt wat mij betreft daarom ook een publieke verantwoordelijkheid bij loopbaankeuzebegeleiding. Hogescholen kunnen daar bij uitstek een rol in spelen.
De drempel voor verdere scholing is lager als dit kan op een plek die mensen al kennen. Het geeft ook vertrouwen als iemand weet waar hij het over heeft als het gaat om mogelijke banen in de regio. Hetzelfde geldt voor ROC’s en universiteiten. Daarom willen wij het debat over publieke bekostiging van leven lang leren ook voeren met het mbo, universiteiten, het primair- en voortgezet onderwijs, en met sociale partners. Maar uiteindelijk draait het om die dappere en realistische werkende die de stap durft te nemen om aan te kloppen voor scholing. De deur daarvoor moet wijd open.
Oorspronkelijk geplaatst in het Financieele Dagblad, 17 mei 2019